Figura, którą można dziś oglądać w sanktuarium, jest wierną kopią czy też reprodukcją romańskiej rzeźby zaginionej nocą 8 września 1972 roku, wykonaną na podstawie zdjęć oryginału za pomocą najbardziej zaawansowanej technologii (systemu laserowego).

Święta figura, która zaginęła, to romańska rzeźba z XII wieku wykonana z drewna polichromowanego, którą eksperci uznali za jedną z najstarszych w tym rejonie Pirenejów. Podobnie jak inne rzeźby tego samego okresu, zwane „długorękimi”, Matka Boska miała przesadnie dużą i długą prawą rękę, podkreślającą gest powitania i znak błogosławieństwa. Figura wiernie oddaje charakterystyczne cechy zaginionej rzeźby: duży rozmiar dłoni (ochrona), przesadnie podkreślone oczy matki (która widzi wszystko) i buty, które ma na nogach (chodaki noszone przez wieśniaczki).

Przesłanie artysty jest jasne: Matka Boża z Meritxell, królowa nieba i ziemi, jest prostą i pokorną kobietą, która wszystkich kocha jednakowo.

Niewiele jest informacji o starym kościele, ale pewność co do okresu, do którego należała romańska rzeźba św. Marii z Meritxell (XII wiek), sugeruje, że pierwotna kaplica pochodziła z tego samego lub nawet wcześniejszego okresu. Świątynia była dość skromna, jednonawowa. Było to pierwsze miejsce w Andorze, w którym czczono wizerunek Matki Boskiej i pierwsze miejsce, w którym wzniesiono kościół pod wezwaniem Maryi.

Praktycznie strawiony przez pożar budynek został częściowo odbudowany i dziś mieści retrospektywną wystawę „Meritxell Memoria”, która za pomocą obrazów, dokumentów i przedmiotów przedstawia historię kultu patronki Andory.

Obecnie, 8 września każdego roku, naród andorski obchodzi święto jedności i harmonii ku czci Matki Bożej z Meritxell − Najświętszej Panienki czczonej przez wszystkich. Tego dnia tysiące ludzi pielgrzymuje do sanktuarium już od wczesnych godzin porannych, aby złożyć podziękowanie i wyrazić swoją radość i entuzjazm. Składają pokłony Maryi w wymiarze osobistym i duchowym.

 

Siła przyciągania Meritxell staje się tego dnia ewidentna: różne akty i celebracje (pielgrzymki, koncerty, tańce ludowe, obrzędy liturgiczne, degustacje typowych produktów itp.) wyróżniają ten dzień, w którym tradycje i uroczystości napełniają radością osadę Meritxell.